مرکز معتبر مشاوره حقوقی

وجه التزام درچه قراردادهایی شرط می‌شود؟

همانطور که قبلا ذکر کردیم، بنا بر ماده 230 قانون مدنی عقودی می‌توانند دارای شرط ضمن عقد “مطالبه وجه التزام” باشند که تعهدی از جانب دو طرف در آنها مطرح باشد.

در این مورد از نظر برخی حقوقدانان واژه ی عقد و معامله یک معنا دارند. اما برخی دیگر معتقدند که عقد و معامله با یکدیگر تفاوت دارد و یکسان نیست. دسته دوم معامله را رابطه‌ی حقوقی‌ای در نظر می‌گیرند که حتما و لزوما به امور مالی مربوط باشد. در صورتی که به نظر ما و اکثریت غالب جامعه حقوق‌دانان، وجه التزام تنها مختص عقود تملیکی و یا نوع خاصی از قراردادها نیست.

باید در نظر داشته باشید؛ به طور کلی در مورد هر تعهدی که ضمن عقود یا قراردادها بر عهده‌ی افراد قرار می‌گیرد می‌توان وجه التزام تعیین کرد. در واقع حتما لازم نیست متعهد تعهد به پرداخت یا ارائه مالی کرده باشد.

مطالبه وجه التزام یا خسارت قراردادی چگونه انجام می‌شود؟

در صورتی که طرفین قرارداد را به درستی تنظیم نموده و در آن وجه التزام پیش‌بینی کرده باشند، زیان‌دیده می‌تواند وجه التزام را با ارائه دادخواست در دادگاه حقوقی مطالبه نماید. زیان‌دیده هم می‌تواند مطالبه خسارت قراردادی را همراه با خواسته دیگری در دادگاه محل اقامت خوانده مطرح کند، و هم می‌تواند آن را به تنهایی از مرجع صالح مطالبه نماید.

با توجه به مواردی که گفتیم؛ چون دعوای مطالبه وجه التزام جزو دعاوی مالی است، هزینه دادرسی آن باید بر مبنای دعاوی مالی پرداخت گردد. همچنین اینکه کدام دادگاه صالح به رسیدگی است، به قرارداد بین متعاقدین بستگی دارد.

دقت کنید که رای صادره از دادگاه صالح بدوی، قابل تجدیدنظرخواهی می‌باشد.

شرایط مطالبه وجه التزام چیست؟

طبق ماده 226 قانون مدنی وجه التزام زمانی قابل مطالبه است که 4 شرط در قرارداد وجود داشته باشد.

• اولین و مهم‌ترین شرط این است که طرفین قرارداد را به نحو صحیحی بین خودشان منعقد کرده باشند.
• دومین مورد این است که متعاقدین برای انجام تعهد مدتی مشخص کرده باشند، متعهد ناقض تعهد شود و مهلت منقضی شده باشد.
• متعهدله انجام تعهد را درخواست کرده باشد.
• عدم انجام تعهد بر اثر قصور مرتکب باشد؛ و نه به واسطه­‌ی وجود عامل خارجی.

بنابرین در مورد تعهد به وسیله، وجه التزام زمانی قابل مطالبه‌ست که ثابت شود متعهد در زمینه اجرای تعهد خودش مرتکب قصور شده است. در تعهد به نتیجه اگر قوه قاهره (سیل، زلرله و بلایای طبیعی و…) مانع اجرای تعهد شود، وجه التزام قابل مطالبه نیست. چرا که متعهد در این شرایط نقشی در عدم انجام تعهد نداشته و اوضاع از کنترل او خارج بوده است.